Gece Terörü

Haziran ayında "Uyurkızar" başlıklı bir yazı yazmıştım ve bu yazıda Cimcime'nin 15-20 günde bir bazı geceler uykusunda çığlıklar attığını ve sakinleştiremediğimi yazmıştım. Doktorumuza sorduğumda bunun normal olduğunu, bu yaşta çocuklarda kabusların çoğaldığını söylemesiyle de rahatlamıştım. 

Bu bayram Cimcime'm faranjit oldu. Başta 3-4 gün ateş takibini yaptık, ateş 38,5 üzerine çıkmadan ateş düşürücü vermedik. Daha sonra doktorumuzun yazdığı antibiyotikle tedaviye geçtik. Tabi antibiyotiğe başlayınca ateş hemen düşmediği için (en az 6 doz antibiyotikten sonra düşermiş) ateş düşürücü de kullanmaya devam etmemiz gerekti. Bu ilaçları içirebilmek, iki de bir ateş ölçmek 2 yaşında bir çocuk söz konusu olduğunda ipte cambaz olmakla aynı anlama geliyor. 

4. doz antibiyotikten sonra Cimcime gece uykusuna yattıktan yaklaşık 2 saat sonra çığlıklar atmaya, yatakta zıplamaya, tekmeler savurmaya başladı. Sakinleştirmek mümkün değildi, bize konuşuyor gibiydi ama dedikleri anlaşılmıyordu, gözleri açıktı ama bizi görmüyordu. Kendisine dokunmak işleri daha da kötü yapıyordu. Panik ve korkumuzun arasında doktorumuzla daha önceki konuşmamdan aklımda kalanları hatırladım. Cimcimem aslında hala uyumaktaydı ve tüm bunları uykusunda yapıyordu. 

Daha sonra kendi kendine sakinleşti ve uyumaya devam etti. Biz kendimize gelir gelmez hemen araştırmaya başladık. Önce ilaçların prospektüslerini iyice okuduk ve gördük ki ibuprofen içeren pediyatrik şuruplar ve çoğu antibiyotik halusinatif etkiye sahipmiş. Bunun dışında ateş, ateş düşürücüler ve antibiyotik kullanımı çocuklarda "gece terörünü" tetiklermiş. 

Dr. Richard Ferber'in "Çocuklarda Uyku Sorunları ve Çözümleri" kitabına göre gece terörü çocuğun REM olmayan uykudan (REM uykusu rüya görülen uyku ve hareket etmek mümkün değil REM durumunda) tam uyanmadan, yarı uyanık bir şekilde çığlık atması, tekmeler savurması, panik, uykuda yürüme, vurma hareketleri veya mırıldanma gibi davranışlar göstermesi. Çocuğun gözleri açıktır ancak aslında halen uyumaktadır. Gece terörü genellikle çocuk uyuduktan sonraki yaklaşık iki saat içerisinde meydana gelir. Gece terörleri zararsızdır ve 6 yaşına kadar normal olarak değerlendirilir.

Çocuk korkmuştur ancak uyanamaz veya sakinleştirilemez. Çocuğun gözleri açıktır ancak sizin yanında olduğunuzu bilmez. Çocuk odadaki nesne ya da kişilerin korkunç olduğunu düşünebilir. Gece terörü 10 dakika ile 30 dakika arasında sürer. Genellikle sabah uyandığında olan bitenleri hatırlamaz.

Uyku kesintileri, hastalık ve ilaç kullanımı gece terörlerini tetiklermiş. Kalıtımsal olabilirmiş ki mümkün çünkü bende de vardı buna benzer durumlar çocukken. Derin uykudan uyanması için uyanma dürtüsünü güçlendiren alışkanlıklar da sebep olabilirmiş. Mesela emzik emmek veya biberonla gece beslenme gibi. Kısaca uyumak isteyen çocuk belli bir saatte acıkıp mama yemeliyim diye düşünür ama aslında uykudan uyanmakta istemez arada kalır. Veya emzik emmeliyim nerde emziğim diye uyanıp emzik arar. Daha bir sürü neden olabilecek etken var. Kitapta bu konuya 43 sayfa ayrılmış. 

Gece terörü sırasında çocuğa nasıl yardım edilmeli?

En önemlisi sakin olmak ve kendisine zarar vermesini önlemek.  Uyandırmaya çalışmamak lazım, zaten çok da zor. Çocuğunuzun normal uykuya dönmesine yardımcı olmaya çalışın. Olmazsa da zorlamayın. Olayı kendi akışına bırakmak gerekiyor. Sizden yardım istemediği ve kendine zarar vermediği (zıplarken düşmek, çarpmak vs) müddetçe fiziki müdahalede bulunmayın. Sarıldığınızda kendini daha iyi hissediyorsa, sarılın. Rahatlatıcı şeyler söyleyin. Uyanması için çocuğu sarsmak ya da bağırmak daha da korkmasına ve öfkelenmesine neden olabilir.

Uyandığında hiçbir şey hatırlamayacaktır. Sorular sorup olayı hatırlatıp çocuğu utandırmak iyi sonuç vermemektedir. 

Hastalık ve ilaç kaynaklı değilse gece terörlerini baştan önlemeye çalmak en doğrusu. Çocuğunuzun her gün düzenli ve uykusunu almasına yetecek kadar erken bir saatte yatmasına özen gösterin ve uyku düzenine uyun. Mümkünse sallanarak uyuma, emzik, biberonla besleme, gibi gece işlerini ortadan kaldırın. Uyutmak için yanında oturup uyuyunca odadan çıkmayın. En başta odayı terkedin kendi kendine uyumayı öğrensin, böylece gece uyandığı zaman kendini uyutacak yardımcı bir aktiviteye (sallama, emzirme gibi) ihtiyaç duymaz. 

Açıklama ve önlemlerin devamı için kitabı okumanızı tavsiye ediyorum. Çok faydalı bir kitap gerçekten. 

Bu arada gece terörleri çocuğa bir zarar vermiyor (düşme falan olmadığı taktirde) fakat anne babayı yerle bir ediyor. Çocuğunu o halde görüp de yardım edemeden sakin sakin izlemek dünyadaki en büyük işkencelerden biri. İçinde fırtınalar koparken sakin bir ses tonu bulup çıkarmak çok zor. Her şey bittiğinde dönüp uyumak ise imkansız. Tekrar olacak korkusuyla sonraki günlerde de huzursuzluktan uyuyamamak insanı bitiren bir şey. Bu durumda kendi kendinize şunu hatırlatmakta fayda var, aslında çocuğunuzun canı yanmıyor ve bu durum gelip geçecek. Zor ama yapmak lazım.